ΑΡΧΕΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΕ ΒΡΟΧΗ

Αρχίζω να αισθάνομαι λίγο «εντός γραμμής» ακολουθώντας την επικαιρότητα που σήμερα θέλει να είναι η ημέρα του περιβάλλοντος το οποίο θα τροφοδοτήσει τα media -εκτός από χαρτί και ενέργεια- και με μπόλικα σχετικά αφιερώματα.

Στον σύγχρονο κόσμο έχει διαμορφωθεί η ισορροπία του τρόμου ως προς το περιβάλλον που μοιάζει με την ισορροπία του τρόμου του ψυχρού πολέμου. Οι εχθροί είναι και αυτή τη φορά δύο: ο άνθρωπος απ’ τη μια και η γη σαν οικοσύστημα απ’ την άλλη. Ο άνθρωπος πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα και επιβιώνει (με τη σχετική ανισότητα βέβαια) βασιζόμενος στην υπερθερμασμένη οικονομία της κατανάλωσης που δημιουργεί πλούτο και θέσεις εργασίας, εξαντλώντας όμως κάθε διαθέσιμο φυσικό πόρο. Το περιβάλλον απ’ την άλλη μεριά προσαρμόζεται σε αυτήν την ανθρώπινη επιθετικότητα και γίνεται με τη σειρά του απειλητικό για τις ανθρώπινες κοινωνίες στην προσπάθειά του να εξισορροπήσει τις απώλειες. Η περιβαλλοντική ‘επιθετικότητα’ (πχ κλιματολογικές αλλαγές) διεγείρει τα ανθρώπινα αντανακλαστικά με τη σειρά της και μέσω της υψηλής τεχνολογίας επιχειρείται η παράκαμψη των φυσικών συνθηκών, κάτι που καταβροχθίζει ακόμα περισσότερους πόρους και ούτω καθ’ εξής…

Πολλοί ζητούν τη ‘συνεργασία’ των δύο πλευρών και προτείνουν ήπιες διορθώσεις της συμπεριφοράς μας. Δεν θα ήταν, ας πούμε, εύκολο να μειώσουμε την κατανάλωση κατά 10 ή ακόμα και 20%. Μπορούμε άνετα να τρώμε κατά 20% λιγότερο, να μετακινούμαστε κατά 20% λιγότερο, να αγοράζουμε ρούχα ή ηλεκτρικές συσκευές κατά 20% λιγότερο κλπ. Ναι, αλλά αν κάνουμε κάτι τέτοιο θα χαθούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας και στις πλούσιες και στις φτωχές χώρες. Είμαστε παγιδευμένοι στην ευμάρειά μας!

Όλες οι κυβερνήσεις των πλούσιων και ανεπτυγμένων χωρών επιλέγουν το δρόμο των ήπιων και σταδιακών (ρυθμού κουρασμένης χελώνας) διορθώσεων ελπίζοντας να μην διαταράξουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών τους, ενώ οι φτωχές και υπανάπτυκτες χώρες αρνούνται να παρακάμψουν το στάδιο της ‘ανάπτυξης’ δυτικού τύπου και βρίσκονται στην πρωτοπορία της επιθετικότητας εναντίον του περιβάλλοντος επικαλούμενες τα δικά τους εύλογα επιχειρήματα.

Πολυάριθμη ανθρώπινη κοινωνία και φυσικό περιβάλλον φαίνεται να έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα και αντιθέσεις που δεν μπορούν να διευθετηθούν με ήπιες προσαρμογές, πόσο μάλλον που ούτε αυτές δεν γίνονται στην κλίμακα που έχουν αποφασιστεί. Το κλειδί, κατά τη γνώμη μου, είναι η λέξη ‘πολυάριθμη’. Πολύ σχηματικά, οι διέξοδοι του Α’ Περιβαλλοντικού Πολέμου θα μπορούσαν να είναι: α) μάχη μέχρις εσχάτων με πολλά θύματα εκατέρωθεν, β) δραστικός έλεγχος των γεννήσεων σε παγκόσμια βάση (ενώ κάποιοι μιλούν με εξαιρετική επιπολαιότητα για δημογραφικό) ή γ) η παλιά δοκιμασμένη λύση της μετανάστευσης σε νέους κόσμους.

(Οι παραπάνω σκέψεις δεν θέτουν με κανένα τρόπο σε αμφισβήτηση την ανάγκη να πάρουμε άμεσα μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας, όπως η ανακύκλωση των απορριμμάτων και η χρησιμοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αν όμως μας πείσουν οι ανησυχούντες εθνικιστές κάθε λογής να γίνουμε όλοι πολύτεχνοι με δωρεάν αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού και σπίτια ακόμη μεγαλύτερου, τότε απλά θα γυρνάμε στο ίδιο σημείο)