ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Οι περισσότεροι πια στον πλανήτη, αποτελούμε μια σχετικά πρόσφατη εξέλιξη του ανθρώπινου είδους με τον προσδιορισμό homo urbanis (άνθρωπος της πόλης/καταναλωτής), σε συνέχεια του homo tribalis (άνθρωπος της αγέλης/κυνηγός). Ο προγονός μας χαρακτηριζόταν από την αναφορά του σε ένα κλειστό και καλά οργανωμένο σύστημα σχέσεων, τη φυλή, που μετακινούνταν μέσα σ’ ένα λιγότερο σταθερό περιβάλλον προς αναζήτηση τροφής. Ο άνθρωπος καταναλωτής εγκαταστάθηκε με τη σειρά του σε σταθερά, κλειστά, καλά οργανωμένα πολεοδομικά συστήματα, τις πόλεις, και ανέπτυξε πιο ευέλικτες μορφές κοινωνικών σχέσεων.

Σήμερα το 50%, και μέχρι το 2050 το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού, ζουν σε πόλεις μεγαλύτερες του 1.000.000 κατοίκων, μια εξέλιξη ενδεχομένως ενδεδειγμένη, στο βαθμό που ο υπερπληθυσμός, όπως και άλλα περιβαλλοντικά μεγέθη, παραμένουν σε μη ελέγξιμα πεδία.

Είναι καλύτερο, κατά τη γνώμη μου, να συγκεντρωθεί το ανθρώπινο είδος σε πολεοδομικά συγκροτήματα των οποίων τα προβλήματα θα κληθεί να επιλύσει η τεχνολογία, παρά να απλωθεί σε όλη τη διαθέσιμη ελεύθερη γη και να εξαντλήσει τους εναπομείναντες φυσικούς πόρους.

Στη μετα-βιομηχανική εποχή, η επιβίωσή μας μέσα στις πόλεις εξαρτάται από τις απαραίτητες προσαρμογές της συμπεριφοράς μας σε διάφορα επίπεδα. Αυτή η σταδιακή αναπροσαρμογή των πόλεων στα νέα δεδομένα πρέπει να ακολουθήσει πιο γρήγορους ρυθμούς.

Στο κοινωνικό επίπεδο πρέπει να εμπλουτίσουμε τις φθίνουσες δομές της οικογένειας και της επαγγελματικής, πολιτικής ή θρησκευτικής κοινότητας με καινούργιες όπως ο εθελοντισμός, η κοινωνική εργασία (ανεξάρτητα επαγγέλματος) και η ψηφιακή επικοινωνία . Για τα δύο πρώτα θα μπορούσαμε να εισάγουμε την κοινωνική θητεία ολίγων εβδομάδων για όλους τους πολίτες ανά χρονικά διαστήματα (κάτι παρόμοιο με την πρόταση των Γάλλων σοσιαλιστών), ενώ με τον όρο ψηφιακή επικοινωνία δεν εννοώ μόνο το internet αλλά πχ και την επίγεια ψηφιακή αμφίδρομη τηλεόραση που θα πρέπει να αναδειχθεί σε χώρο ελεύθερης διακίνησης ιδεών και να μην παραδοθεί πάλι στα γνωστά οικονομικά συμφέροντα (βλ. σχετικός νόμος που δημοσιεύτηκε).

Στο επίπεδο διαχείρισης των πόρων/εισροών, ο άνθρωπος της πόλης θα κληθεί σύντομα να αντιμετωπίσει την υποβάθμιση της καταναλωτικής του δύναμης και της ποιότητας των αγαθών με το ενδεχόμενο να παράγει ο ίδιος ένα μέρος της διατροφής του σε μια νέα αστική γεωργία, ένα θέμα που βρίσκεται ακόμη στο επίπεδο της έρευνας.

Στο θέμα των αποβλήτων (ανακύκλωσης) και της ενεργειακής διαχείρισης (ανανεώσιμες πηγές) απαιτείται πλέον μια δυναμική πολιτική που θα παράγει αποτελέσματα όχι μόνο στο πεδίο της προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και στο και στο πεδίο της οικονομίας, της απασχόλησης και της ανάπτυξης. Δηλαδή το η περιβαλλοντική πολιτική μπορεί να γίνει και ένας βασικός τομέας της οικονομίας.

Στο επίπεδο οργάνωσης του χώρου και του χρόνου μέσα στη πόλη φαίνεται να είναι αναγκαία η μείωση των υπερτοπικών μετακινήσεων μεταξύ κατοικίας, εργασίας και υπηρεσιών. Αυτή η αλλαγή σημαίνει, κατά τη γνώμη μου, μεικτές χρήσεις γης σε κάθε συνοικία, άρα και τόνωση της τοπικής δραστηριότητας, κάτι που δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτό από τους οπαδούς των «αποστειρωμένων» ακριβών προαστίων.

Στο οικονομικό επίπεδο, η ανάγκη για ευελιξία της αγοράς και της εργασίας ζητά το ίδιο ευέλικτες κατασκευές και χώρους οικονομικών δραστηριοτήτων. Οι γρήγορες, ευτελείς και εφήμερες (μαζικές) κατασκευές ανταγωνίζονται πλέον τα αλαζονικά, πομπώδη (μεγαλοπρεπή) κτίρια επίδειξης δύναμης που αποτελούσαν όμως αρχιτεκτονικά σύμβολα στο παρελθόν. Αυτή η μεταμόρφωση πρέπει να γίνει με όρους που να προστατεύουν την αισθητική εικόνα της πόλης και μάλιστα να μας δώσουν την ευκαιρία για μια ανθρωποκεντρική και περιβαλλοντικά φιλική προσέγγιση των νέων κατασκευών μέσω νέων ευέλικτων οικοδομικών κανονισμών και πολλών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών.

Τέλος, το τεχνητό οικοσύστημα "πόλη" με τις παραμέτρους, τον τρόπο λειτουργίας του και τους κανόνες συμπεριφοράς μέσα σε αυτό, είναι εξίσου χρήσιμο να εισαχθεί στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση όσο και το φυσικό περιβάλλον.

Ο σύγχρονος άνθρωπος/η σύγχρονη πόλη, όπως και σε κάθε άλλη περίοδο της ιστορίας, βρίσκεται ανάμεσα σε δύο αντίθετες δυνάμεις: τη δυναμική μεταμόρφωση ή την εντροπία, την προετοιμασία για το μέλλον ή τη νοσταλγία του παρελθόντος.

ΠΟΛΙΤΙΚΙΩΣΗ

Κάποιος γνωστός που πέρασε απ΄ το blog μου, παρατήρησε ότι είναι πολύ πολιτικοποιημένο, άρα θα είμαι κι εγώ το ίδιο. Δεν ξέρω γιατί, για μια στγμή μου φάνηκε σαν βρισιά. 'Οχι γιατί ο περαστικός εννοούσε κάτι τέτοιο, αλλά γιατί εμένα μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να απολογηθώ.
Αγαπώ την πολιτική από τότε που ήμουν παιδί και ίσως ακόμη να μην μπορώ να πάρω απόφαση ότι εκείνη δεν μ' αγαπά και τόσο πολύ. Διαβάζω δύο εφημερίδες την ημέρα κι άλλες τέσσερεις την Κυριακή, παρακολουθώ τις πολιτικές εκπομπές στην τηλεόραση αν έχω χρόνο και όταν βγαίνω έξω με φίλους τρελαίνομαι να τους πετώ πολιτικές μπηχτές που ξέρω ότι θα προκαλέσουν συζητήσεις. Τι σημαίνει η περίπτωσή μου, γιατρέ; Είναι σοβαρό;
Πιθανότατα όχι, είναι μια κοινή ασθένεια, σαν την πρεσβυωπία. Παρατηρείται σε μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους ή σε αυτούς που μεγαλοπιάνονται. Τα συμπτώματα ανακουφίζονται με τα κατάλληλα φάρμακα αλλά θέλει και λίγη προσοχή για να μην ξεφύγει απ' τον έλεγχο, γιατί τότε απαιτείται μια δύσκολη επέμβαση.
Πώς θα καταλάβω γιατρέ αν η πάθηση έχει ξεφύγει απ' τον έλεγχο;
Είναι πολύ απλό! Θα πρέπει ν' αρχίσεις ν' ανησυχείς όταν διαπιστώσεις ότι συμφωνείς με τους περισσότερους, όταν αρχίσεις να πιστεύεις ότι μπορείς να καθορίσεις οτιδήποτε άλλο εκτός από τη δικιά σου ζωή (κι αυτό παίζεται...) και όταν (και αν) μια παράξενη μοίρα σου φέρει την οποιασδήποτε μορφής διασημότητα. Κατά τα άλλα, να παίρνεις τακτικά τα φάρμακά σου (ορθολογισμός, βαθειά ανάλυση, διαλεκτική, διεθνισμός, μικρές δόσεις καθημερινής απογοήτευσης, αυτοσαρκασμός) και όλα θα πάνε καλά!

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Βρισκόμαστε στο 2127. Οι νέες σελίδες ιστορίας έχουν ανέβει στο διαδίκτυο από την επίσημη υπηρεσία παιδείας της Ευρελλάδας. Σε όλα τα chat-rooms έχει ξεσπάσει ένας απίθανος καυγάς γιατί για το αν σωστά δεν υπάρχει αναφορά στο Θρύλο του Χριστόδουλου. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι σελίδες πρέπει να διορθωθούν άμεσα γιατί δεν μπορεί να παραχαράσσεται έτσι βάναυσα ένα κομμάτι της ιστορίας μας και να παραλείπονται πράξεις ηρώων που τονώνουν την εθνική συνείδηση!
Ο Θρύλος του Χριστόδουλου αναφέρεται σ' έναν φοιτητή-ιερωμένο που μόνος του σήκωσε τη σημαία αντίστασης εναντίον μιας στυγνής δικτατορίας συνταγματαρχών πριν από καμιά 150αριά χρόνια, κλείστηκε μέσα στο Πολυτεχνείο , τον ακολούθησαν πολλοί γενναίοι παπάδες και μετά από τρεις ημέρες το καθεστώς έστειλε τα τανκς και πολλοί από τους γενναίους εκείνους ιερωμένους σκοτώθηκαν. Ο ίδιος ο Χριστόδουλος σώθηκε παρά τρίχα, βαριά τραυματισμένος. Η πολιτεία, όταν η δημοκρατία ξαναγύρισε στον τόπο, τον αντάμειψε με το ανώτερο αξίωμα που μπορούσε. Ο ίδιος, πάντα ανήσυχος και επαναστάτης, έκανε ότι μπορούσε για να....(συνεχίζεται)

ΔΕΞΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Όσο κι αν φαίνεται αταίριαστη η σχέση αυτών των δύο, παρατήρησα ότι κάτι ενδιαφέρον υπάρχει στην πολιτιστική πολιτική της ΝΔ.
Από τη μία Γιουροβίζιον για τις μάζες, κακή εμπορική τηλεόραση, κουλτούρα ποδοσφαίρου και σκυλάδικου, ξεπεσμένοι ηθοποιοί και μοντέλα στη βουλή, λαϊκισμός ψωμιαδικού τύπου, γλώσσα αγοραία, τσιφτετέλι και λαϊκοποπ – και απ’ την άλλη η αφρόκρεμα της ελληνικής πολιτιστικής δημιουργίας στις πιο σημαντικές θέσεις διοίκησης (κάτι που το ΠΑΣΟΚ ατυχώς δεν φρόντισε αρκετά): Λούκος στο Φεστιβάλ Αθηνών, Χουβαρδάς στο Εθνικό, Παπαλιός στο Κέντρο Κινηματογράφου, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης δεν κάθισε ο Βούλγαρης και μας προέκυψε Κοραφέϊς, Τερζόπουλος στη μελλοντική Ακαδημία Τεχνών, Λαζαρίδης στη Λυρική, (όλοι ελέω Ζαχόπουλου, ΓΓ του ΥΠΠΟ).
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Πιθανότατα μια ξεκάθαρη δεξιά ταξική προσέγγιση της τέχνης. Δώστε στο λαό ότι του «αξίζει», στο κάτω-κάτω αυτά θέλουν οι άξεστοι, αλλά για μας τους ολίγους εκλεκτούς υπάρχει η μέθεξη στην υψηλή τέχνη που θα γίνει ακόμη πιο ποιοτική – κάτι σαν εξάπλωση του γνωστού προτύπου Μεγάρου…
Δεν εννοώ φυσικά ότι οι καλλιτέχνες δεν θα έπρεπε να αναλαμβάνουν θέσεις εξουσίας, το μόνο που ελπίζω είναι να έχουν επίγνωση αυτών των κοινωνικών διαχωρισμών και να κάνουν κάτι γι’ αυτό.

ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ 1

Νομίζω ότι και οι πιο αυστηροί θα το βρουν καλό, ισορροπημένο (ούτε πολύ γενικό ούτε πολύ τεχνοκρατικό) και μια επιτυχημένη κίνηση για τις σημερινές πολιτικές συγκυρίες. Προσωπικά μου έλειψαν περισσότερα για τον πολιτισμό (μάλλον εξαντλείται σε γενικές αναφορές deja vu) και την ψηφιακή επικοινωνία (πχ τη νομοθεσία για την ψηφιακή τηλεόραση που θ’ αλλάξει το τοπίο των ΜΜΕ και που σκόπιμα καθυστερεί η ΝΔ, διαπραγματευόμενη με τους καναλάρχες).
Επανέρχομαι με προτάσεις που ενδεχομένως ταιριάζουν (βλ και προηγούμενο post):
- Άτοκη πιστωτική κάρτα 1000€ σε ανέργους, χαμηλόμισθους, και χαμηλοσυνταξιούχους (μέρος του κόστους μπορούν να επωμισθούν οι τράπεζες από τα υπερκέρδη)
- Κατάργηση της εισφοράς για την ΕΡΤ μέσω της ΔΕΗ και υπαγωγή του κρατικού τηλεοπτικού φορέα της στο Υπουργείο Πολιτισμού από το Υπουργείο Τύπου και ‘προπαγάνδας’ που είναι σήμερα (χρηματοδότησή της από αύξηση των κονδυλίων του ΥΠΠΟ).
- Ειδικό τέλος για τον κινηματογράφο στις τηλεοπτικές διαφημίσεις.
- Φορολογικές απαλλαγές για χορηγία ή συμμετοχή στην παραγωγή καλλιτεχνικών έργων.
- Δημοψήφισμα για τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια (αυτό έχει ειπωθεί)
Και όσο κι αν πονάει:
- Δημοψήφισμα για το χωρισμό κράτους-εκκλησίας.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Το πιο πολιτικό κινηματογραφικό είδος είναι η Επιστημονική Φαντασία. Γιατί ουσιαστικά είναι η προβολή των πιο σύγχρονων (σε κάθε εποχή) κοινωνικών διεργασιών, φόβων ή τάσεων σε ένα περιβάλλον μη-χρόνου όπου μπορούμε να εξερευνήσουμε όλες τις πιθανότητες, αρκεί να ανήκουν σ' ένα εσωτερικά συνεπές (επιστημονικό) κοσμο-σύστημα. Κοντολογίς, καμία σχέση με πρόβλεψη, ονειροπόληση ή μυθολογία.

Metropolis (Fritz Lang), A Nous la Libertè (Renè Clair), Things to Come (William Cameron Menzies), The Tenth Victim (Elio Petri), Κουρδιστό Πορτοκάλι (Stanley Kubrick), The Omega Man (Boris Sagal), Soylent Green (Richard Fleischer), THX 1138 (George Lucas), Westworld (Michael Crichton), Blade Runner (Ridley Scott), Μέχρι το Τέλος του Κόσμου (Wim Wenders), Gattaca (Alex Nicol), Matrix των αδελφών Γουακόφσκι, Brazil (Terry Gilliam), 1984 (wr.George Orwell, dir. Michael Radford), Code 46 (Michael Winterbottom), 28 Days Later... (Danny Boyle), Children of Men (Alfonso Cuaron) κλπ.

Η πλάκα είναι ότι οι πολιτικοί και οι σοβαροφανείς πολιτικολογούντες δεν έχουν ιδέα...

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να το δει κανείς. Ο θάνατος της πολιτικής πχ ή η πολιτική του θανάτου. Κι ακόμα ο πολιτικός θάνατος ή ο θάνατος του πολιτικού. Προσθέτω: η θανατερή πολιτική, ο θνητός πολίτης, η πολιτική ευθανασία, η αθάνατη πολιτεία,...