ΚΑΤΟΠΙΝ ΕΟΡΤΗΣ

Ένας φίλος μου σιχαίνεται τις γιορτές. Υποθέτω ότι δεν είναι ο μόνος. Κάθε φορά που συναντιόμαστε Χριστούγεννα ή Πάσχα είναι τόσο τσατισμένος με την υποχρεωτικά ‘χαρούμενη’ ατμόσφαιρα των γιορτών που σε κάνει να θέλεις να τις υπερασπιστείς.

Δεν καταλαβαίνει γιατί θα πρέπει τα Χριστούγεννα να ανταλλάξει ένα σωρό άχρηστα δωράκια, να ξενυχτήσει παρέα με ανθρώπους που δεν εκτιμά ιδιαίτερα, να φιλήσει σταυρωτά ένα τσούρμο συγγενείς πριν και μετά τη θυσία της γαλοπούλας, να ευχηθεί για μια νέα χρονιά που δεν υπάρχει περίπτωση να είναι καλύτερη. Το Πάσχα είναι ακόμη χειρότερα. Κάτι η άνοιξη, κάτι το overdose της ‘κατάνυξης’ είναι και το αρνί που είναι μεγαλύτερο απ’ τη γαλοπούλα και τρελαίνεται, χλομιάζει απ’ το κακό του και κάνει ακριβώς ότι και οι άλλοι.

Την τελευταία φορά που βρεθήκαμε τη μεγάλη βδομάδα, προσπάθησα να τον πείσω ότι οι τελετουργίες είναι χρήσιμες στην κοινωνία γιατί η μίμηση και η επανάληψη των ίδιων ενεργειών, με τον ίδιο τρόπο, σε τακτά χρονικά διαστήματα δίνει στον άνθρωπο την ασφάλεια της σταθερότητας του έξω κόσμου.

Οι μεγάλες γιορτές συνδέονται με τη φύση, γίνονται περίπου τις ίδιες μέρες αναλλοίωτα μέσα στο χρόνο και τις θρησκείες ακόμη και τις εθνικές επετείους. Στην αρχή του χειμώνα (Ραμαζάνι), στο μέσον του χειμώνα (Λήναια στην αρχαία Αθήνα, μεγάλες γιορτή του θεού Ήλιου και γενέθλια του Μίθρα στην αρχαία Ρώμη, Χριστούγεννα, Μπαϊράμι) στην αρχή της άνοιξης (Εβραϊκό Πάσχα, Μεγάλα Διονύσια με τους τραγικούς αγώνες στην αρχαία Αθήνα, Χριστιανικό Πάσχα) στο μέσο του καλοκαιριού (Παναθήναια), στο τέλος του καλοκαιριού (Μεγάλα Ελευσίνια, Δεκαπενταύγουστος) κλπ. Είναι περισσότερο συνδεδεμένες με την αγροτική φάση της κοινωνίας και η αναπόφευκτη προσαρμογή τους στις σύγχρονες αστικές συνήθειες είναι κατά βάση εμπορική. Τα Χριστούγεννα ξεστοκάρονται κυρίως είδη και το Πάσχα τρόφιμα (συμπεριλαμβανομένων και των νηστίσιμων). Είναι φυσικό, αφού στις πόλεις τίποτα δεν μας κάνει να γιορτάζουμε την αλλαγή των εποχών ούτε να ζητάμε την εύνοια των θεών για τη σοδιά μας. Στρεφόμαστε σε αυτό που κάνουμε καλύτερα, που μας κρατάει ζωντανούς και μας κάνει να ελπίζουμε ακόμη, την κατανάλωση.

Ακόμα κι έτσι όμως, κάποιοι από μας είμαστε πιο συνειδητά προσαρμοσμένοι στη θεατρική αναπαράσταση των ‘παραδοσιακών’ εθίμων, κάποιοι άλλοι. ψάχνοντας να βρούμε το χαμένο μας ρόλο που έχουμε ανάγκη, στεκόμαστε αμήχανα απ’ έξω κουνώντας χεράκια-ποδαράκια στο ρυθμό των εμπόρων (συμπεριλαμβανομένων και των παπάδων) που κάνουν οι άμοιροι νοερά υπολογισμούς στο μυαλό τους αν θα ρεφάρουν, γι’ αυτό και φαίνονται λίγο απόκοσμοι…

Δεν είναι καθόλου κακό οι τελετουργίες των γιορτών να έχουν αξία για μια ομάδα ανθρώπων, ή του ποδοσφαίρου για μια άλλη, ή η τελετουργία της ‘επανάστασης’ με τις εθιμικές πορείες σε μια τρίτη. Το δύσκολο είναι να βρεις μια δικιά σου να συμμετάσχεις -όχι μια μικρή καθημερινή γιατί τέτοιες έχουμε πολλές- αλλά μια μεγάλη που θα σε κάνει να νοιώσεις ασφάλεια μέσα στην επανάληψή της, να πάρεις ένα τόσο δα μικρό ρόλο σε μια μεγαλεπήβολη παράσταση, να νοιώσεις για μια στιγμή αθάνατος, ξανά και ξανά!

Βοήθησα το φίλο μου να νοιώσει καλύτερα; Δεν ξέρω, είχε ήδη φύγει για το χωριό…