ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΑΜΑΛΙΑ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΧΑΘΗΚΕ

Αγαπητή Αμαλία,

Πριν πεθάνεις φρόντισες να στείλεις ένα κομμάτι του εαυτού σου στο διαδίκτυο. Ένα ας πούμε γενετικό υλικό που μέσα στους θαλάμους της ψηφιακής επικοινωνίας θα γονιμοποιηθεί και θα αναπτυχθεί σιγά-σιγά. Αυτή τη γέννα την είχες προετοιμάσει με πολύ κόπο τον τελευταίο καιρό. Στο γενετικό υλικό που μας άφησες δεν έβαλες μέσα την αυτολύπηση, ούτε την παραίτηση, ούτε την απόγνωση. Αυτά, αν τα είχες, τα πήρες μαζί σου. Ξεχώρισες προσεκτικά την οργή σου, τη μαχητικότητά σου, το χιούμορ σου, την οξυδέρκειά σου, την αιχμηρή σου σκέψη, την κοινωνικότητά σου, τον ερωτισμό σου, τα όνειρά σου και τα έστειλες σε όλους εμάς για να φοβόμαστε λιγότερο. Μας έμαθες πολλά για το θάνατο: παραμονεύει στα σκοτεινά μονοπάτια της αδιαφορίας, δεν είναι δίκαιος, δεν είναι επιλεκτικός, δεν είναι πονετικός, δεν είναι υπομονετικός, δεν συγχωρεί, δεν ξεχνά, δεν νικιέται. Αλλά, που να πάρει, μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε για το κοινό καλό...

Σε φιλώ Αμαλία, έστω κι αν δεν πρόλαβα να σε γνωρίσω

ΚΟΜΜΑΤΑ κόμμα 2007 τελεία

Όλα τα κόμματα (εκτός των περιστασιακών) στην Ελλάδα, με τη δεξιά να προσέρχεται τελευταία στο κλαμπ, ακολουθούν πάνω-κάτω μέχρι σήμερα την παλιά γνωστή λενινιστική μορφή του κόμματος ‘νέου τύπου’ με τη λειτουργία οργανώσεων βάσης σε γειτονιές ή επαγγελματικούς χώρους, ενδιάμεσες επιτροπές ή νομαρχιακά συμβούλια και τέλος ένα ανώτερο όργανο που ουσιαστικά διοικεί. Θεωρητικά μια τέτοια μορφή οργάνωσης έχει δημοκρατικό χαρακτήρα και αμφίδρομες πολιτικές διεργασίες από τη βάση στην κορυφή και αντίστροφα. Μόνο που αυτό δεν συνέβη ποτέ, ούτε και στην πιο μαζική περίοδο των κομμάτων. Οι ηγετικές ομάδες διαμορφώνονται ερήμην της βάσης, το ίδιο και οι ιδεολογικές κάθε φορά κατευθύνσεις. Η βάση των κομμάτων ενώ έχει βιωματική επαφή με τις κοινωνικές εξελίξεις καλείται κάθε φορά απλά να επικυρώσει εκ των υστέρων ειλημμένες αποφάσεις και σχέδια. Συνήθως όλη η πολιτική διεργασία σταματά εκεί, στην επικύρωση δηλαδή. Οι αποφάσεις έτσι κι αλλιώς θα εκτελεστούν πάλι από τις ηγετικές ομάδες που τις συνέταξαν με την όποια επιτυχία ή αποτυχία. Είναι λοιπόν φυσικό οι επικυρωτικοί μηχανισμοί των κομμάτων να αποψιλώνονται ενώ στην κορυφή να παρατηρείται υπερπροσφορά στελεχών. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα έχουν αποδυναμωθεί για διάφορους λόγους τα δύο άκρα των παραδοσιακών κομμάτων, δηλαδή τα ανώτερα ολιγομελή καθοδηγητικά γραφεία και οι κατώτερες οργανώσεις βάσης, προς όφελος ενός χαλαρού πολυμελούς οργάνου που σε μεγάλο ποσοστό έχει αναλάβει την επικυρωτική διαδικασία των αποφάσεων της ηγετικής ομάδας.
Στη πράξη λοιπόν το λενινιστικό μοντέλο φθίνει, ίσως να είναι καιρός να μπει συνειδητά σε τιμητική αποστρατεία και να εισαχθούν νέες μορφές κομματικής πολιτικής δράσης. Μπορούν πχ οι πολίτες να συσπειρωθούν γύρω από ένα κόμμα όχι σε μόνιμη βάση αλλά πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα το οποίο θα τους κινητοποιήσει και να συμμετάσχουν ενεργά στη διαμόρφωσή του. Ένα πολιτιστικό γεγονός όπως ένα φεστιβάλ πολιτικών ταινιών, μια περιβαλλοντική παρέμβαση για την κατάργηση των πλαστικών συσκευασιών, ένα άτυπο δημοψήφισμα για το σύμφωνο συμβίωσης ή για το χωρισμό κράτους εκκλησίας ή για το άρθρο 16, ένας κύκλος ανοικτής ενημέρωσης και μαθημάτων στις γειτονιές και στις πλατείες για το διαδίκτυο, μια εθελοντική δράση διδασκαλίας ελληνικών σε μετανάστες ή ανοικτοί κύκλοι σεμιναρίων για την τέχνη, θεατρικές και κινηματογραφικές ομάδες, τηλεφωνικές γραμμές εθελοντών για νομικές ή εκπαιδευτικές συμβουλές κλπ. Κάποιοι απαξιωτικά λένε ότι έτσι τα κόμματα θα μοιάζουν με μη κυβερνητικές οργανώσεις, σαν αυτό να είναι κακό. Όμως αυτή τη χαλαρή οργάνωση μιας βάσης που συνεχώς θα μεταλλάσσεται πρέπει και οι ηγεσίες να φροντίζουν συνεχώς να την κινητοποιούν, να την κρατούν σε εγρήγορση, να μην την αφήσουν να απογοητευτεί και να ξαναγυρίσει στη γνώριμη θαλπωρή του καναπέ και των τηλεπαραθύρων. Δεν είναι εύκολα όλα αυτά, χρειάζονται πολιτικά στελέχη με υψηλό πολιτιστικό επίπεδο, διάθεση για δουλειά και γνώσεις που δεν είναι δα και ο κανόνας στο πολιτικό μας σύστημα. Αντίθετα είναι πολύ εύκολο τέτοιες πρωτοβουλίες να καταντήσουν άνευρες, ανούσιες, διεκπεραιωτικές ενδεχομένως και γελοίες. Και τότε, ούτε ψύλλος στον κόρφο μας, οι ‘σκληροί’ κομματικοί θεματοφύλακες του παρελθόντος καραδοκούν!
Μια τελευταία παρατήρηση: Τα συνέδρια των κομμάτων πέρα από γεγονότα πολιτικής σημασίας, θα μπορούσαν να στείλουν ένα στίγμα ευρύτερης ουσιαστικής παρέμβασης στην εποχή μας. Ας πούμε, μια οικολογική, φιλική στο περιβάλλον διοργάνωση κομματικού συνεδρίου 2, 4 ή 6 χιλιάδων ανθρώπων που θα προβαλλόταν σαν τέτοια (όπως η τελευταία απονομή των 'όσκαρ' που με τη συμβολή του Αλ Γκορ κατάφερε να μειώσει κατά 30% την κατανάλωση ενέργειας ενώ χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά ανακυκλώσιμα υλικά στη κατασκευή των σκηνικών, στα έντυπα και τις συσκευασίες) θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις να ευαισθητοποιηθούν ακόμα περισσότερο οι πολίτες.

ΠΩΣ ΚΕΡΔΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ…

Γρήγορα πέρασε το διάστημα από τις προηγούμενες εκλογές, μου φαίνεται. Τίποτε συνταρακτικό δεν ταρακούνησε την μακαριότητα αυτής της κοινωνίας. Έλα όμως που με τ’ αστεία φτάσαμε στις επόμενες. Κανείς πια δεν φαντάζεται ότι θα γίνουν σε 10 μήνες, ας ελπίσουμε ότι μετά την εθνική εορτή της Eurovision και αν δεν έχει κανα ματσάκι, ο κος Πρωθυπουργός θα μας κάνει την τιμή να μας πει και μας τι έχει σκοπό να κάνει. Εν όψει λοιπόν μιας ακόμη ένδοξης προεκλογικής εκστρατείας για την κατάληψη της πολυπόθητης εξουσίας, ας ξαναπροβάρουμε κάποιους από τους συνήθεις μύθους που κυκλοφορούν στην πολιτική αγορά και θα μας κρατήσουν συντροφιά το επόμενο διάστημα:

- "Οι εκλογές κερδίζονται από την οικονομία". Δόγμα πρόσφατο του Αλογοσκούφη που σημαίνει ότι αν δεν τα «σκατώσουμε» τελείως και αν προσλάβουμε καμιά εκατοστή χιλιάδες με κάτι άθλιες συμβάσεις, η πραγματική οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα δεν θα παίξει κανένα ρόλο, ως συνήθως. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια συντελείται στα μουλωχτά μια πολύ σημαντική αλλαγή στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της οικονομίας που παρασύρει σε μεγάλο βαθμό και την απασχόληση. Οι παραδοσιακές μικρές επιχειρήσεις οδηγούνται σε ολοκληρωτική εξαφάνιση, κάτι που δεν είναι απαραίτητα κακό αν είχαν προβλεφθεί κανα δυο απλά πραγματάκια που θα συγκρατούσαν το ανθρώπινο δυναμικό που απασχολούνταν σε αυτές. Πρώτον κίνητρα συνένωσης ομοειδών επιχειρήσεων στα πρότυπα του franchising που θα τις έκαναν ικανές να αντιμετωπίσουν την είσοδο των μεγαθήριων στο λιανικό εμπόριο πχ., και δεύτερον άνοιγμα σε νέες δραστηριότητες όπου η μικρή κλίμακα είναι προσόν (πχ design, ηλεκτρονικό εμπόριο, ειδικά προϊόντα διατροφής, πολιτιστικές υπηρεσίες, τουριστικά). Η καλή μας η κυβέρνηση ασχολείται μόνο με τους μεγάλους παίκτες, τα μαγαζάκια της γειτονιάς θα κοιτάξει τώρα; Έτσι λοιπόν το ανθρώπινο δυναμικό της ιδιωτικής οικονομίας για άλλη μια φορά κτυπά απελπισμένα την πόρτα του δημοσίου και συμβιβάζεται με ότι να ’ναι… Όσο για τους μεγάλους παίκτες είναι γνωστό ότι θα αγοράσουν φτηνά και θα πουλήσουν ακριβά, γι’ αυτό είναι μεγάλοι εξάλλου.
- "Οι εκλογές κερδίζονται με διορισμούς". Άμεσα συνδεδεμένο με το προηγούμενο. Ποτέ όμως οι διορισμοί δεν φτάνουν. Κυκλοφορεί και η σαφώς καλύτερη εκδοχή του «Οι εκλογές κερδίζονται με προσδοκία διορισμών» που είναι αρκετά διαφορετικό… Είναι μια τακτική χρήσιμη στο κυβερνητικό κόμμα κυρίως και εφαρμόσιμη στη μικροκλίμακα των πελατειακών σχέσεων. Η φάμπρικα των συμβασιούχων ας μην υποτιμάται όμως….
- "Οι εκλογές κερδίζονται στο μεσαίο χώρο". Ο Λούλης ήταν ο πρώτος που μετέφερε στα καθ’ ημάς την νέα αυτή ορολογία, εν πολλοίς σωστή. Αναφέρεται σε μια κρίσιμη μάζα ψηφοφόρων ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα που είναι κατά βάση πολιτικά ανώριμη αλλά και πολύ απαιτητική στο χειρισμό της. Χρειάζεται σύντομα και καθαρά μηνύματα, κολακεία, επιφανειακές βαρύγδουπες προσδοκίες και μικροαστικά πρότυπα για ταύτιση (πχ ο «συμπαθής», ποδοσφαιρόφιλος, πλακατζής Καραμανλής ή ο κομψευόμενος, σπουδαιοφανής Κακλαμάνης κλπ). Η ομάδα αυτή δεν προσεγγίζεται με πολιτικούς όρους, αλλά ούτε μόνο με επικοινωνιακούς, είναι κατά τη γνώμη μου λάθος και τα δύο. Όσο και αν φαίνεται παράξενο, εγώ θα επιλέξω τη συστηματική «πολιτιστική» προσέγγιση αυτού του χώρου που για χρόνια την έχουν αναλάβει τα κανάλια για λογαριασμό της ΝΔ. Εννοώ ότι αν θέλει το ΠΑΣΟΚ μεγαλύτερο μερίδιο σε αυτή την ομάδα πολιτών καλά θα κάνει να φτιάξει μαζικά και ελκυστικά πολιτιστικά γεγονότα που θα λειτουργήσουν υπέρ του. Έτσι κι αλλιώς στην τηλεοπτική κουλτούρα δεν συμμετέχει ιδιαίτερα ή συμμετέχει με τους όρους των αντιπάλων του.
- "Οι εκλογές κερδίζονται στον αριστερό χώρο". Ο λαός υποφέρει, οι αντιθέσεις οξύνονται, που θα πάει, θα γυρίσει και στην αριστερά… Δεν είναι κακή και μια νοσταλγική νότα, μια ήρεμη διάθεση υπομονής και εγκαρτέρησης…
- "Οι εκλογές κερδίζονται με τα προγράμματα των κομμάτων". Άποψη χρήσιμη στους κομματικούς μηχανισμούς γιατί τα εκλογικά προγράμματα ενοποιούν και οργανώνουν τη διαπραγμάτευση των διάφορων ομάδων μέσα σε αυτούς και ακόμη πιο χρήσιμη μετά τις εκλογές γιατί συντάσσονται με τέτοιο τρόπο που επιτρέπει την αθέτηση προφορικών υποσχέσεων (κάτι σαν τα ψιλά γράμματα των δανείων που κανείς δεν διαβάζει κι έπειτα έρχεται ο λογαριασμός).
- "Οι εκλογές κερδίζονται με ένα καλό κεντρικό πολιτικό σύνθημα". Εκ των υστέρων θεωρείται πάντα αποτελεσματικό το κεντρικό πολιτικό σύνθημα του νικητή. Δεν μπορούμε παρά να δεχθούμε ότι τα «Αλλαγή», «Εκσυγχρονισμός», «Να φύγουν οι κλέφτες/ Απαλλαγή» ήταν αποτελεσματικά και δυναμικά στη δεδομένη συγκυρία. Αυτή τη φορά οι «Μεταρρυθμίσεις(;)» και η «Δίκαιη Κοινωνία» μου φαίνονται ακόμη ασαφή. Το κεντρικό πολιτικό σύνθημα είναι πολύ σημαντικό αν πρόκειται να αλλάξει χέρια η εξουσία. Αν όχι, θα ξεχαστεί γρήγορα.
- "Οι εκλογές κερδίζονται από την προσωπικότητα (και την εικόνα) των αρχηγών των κομμάτων εξουσίας". Η θεωρία του «καταλληλότερου». Είναι γνωστό ότι οι πολίτες απαντούν στη ερώτηση «ποιος είναι πιο κατάλληλος για πρωθυπουργός» σαν να ήταν «ποιος είναι πρωθυπουργός». Κάθε φορά που γίνεται αυτή η έρευνα τα τελευταία χρόνια χάνει το πρόσωπο που δεν είναι ή δεν υπήρξε ποτέ πρωθυπουργός. Το ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να αποδομήσει αυτήν την ερώτηση παραγγέλνοντας έρευνα του «καταλληλότερου» μεταξύ νυν και πρώην πρωθυπουργών και ίσως τότε ο Καραμανλής να τα έβρισκε σκούρα, δημοσκοπικώς πάντα. Παρόλα αυτά η πραγματική προσωπικότητα του αρχηγού είναι πολύ σημαντική και ταυτίζεται με το ιδεολογικό στίγμα του κόμματός του τη δεδομένη στιγμή. Πλην όμως δεν είναι διαπραγματεύσιμη, ούτε επιδέχεται 'διορθώσεων' και 'συγκαλύψεων'.
- "Οι εκλογές κερδίζονται με τη βοήθεια των επικοινωνιολόγων που φτιάχνουν την εικόνα των αρχηγών". Οι επικοινωνιολόγοι, όπως και άλλες επαγγελματικές ομάδες, πχ. οι δημοσιογράφοι, οι καναλάρχες, τα πολιτικά τζάκια, τα οικονομικά τζάκια, οι νεο-βαθύπλουτοι, οι σταρ, οι πρόεδροι των ομάδων κλπ, μας έχουν πείσει ότι έχουν μεγάλη δύναμη και επιρροή πάνω στην κοινωνία και όλοι εμείς οι υπόλοιποι τους χρειαζόμαστε ως μεσολαβητές για την όποια εξέλιξή μας. Ίσως να είναι κι έτσι, δεν έχω αποφασίσει ακόμη…
- "Οι εκλογές κερδίζονται από την προσωπικότητα (και την εικόνα) των στελεχών των κομμάτων εξουσίας". Η ανανέωση του στελεχικού δυναμικού, ιδιαίτερα για το ΠΑΣΟΚ είναι ένα μόνιμο αίτημα των τελευταίων χρόνων. Ένας τρόπος που παλαιότερα χρησιμοποίησε και η δεξιά και η αριστερά είναι η ανάδειξη μέσω των δημοτικών εκλογών. Την τελευταία δωδεκαετία η ΝΔ σαρώνει στους μεγάλους δήμους που τους χρησιμοποιεί όχι για να κάνει οποιοδήποτε έργο (Θεός φυλάξει..), αλλά για να τοποθετήσει εκεί τις πολιτικές της εφεδρείες, να ασχολούνται με κάτι οι άνθρωποι… Ο ΣΥΝ επίσης πρόσφατα έστειλε μηνύματα τύπου Τσίπρα και του βγήκαν (ας πρόσεχε, ο ΣΥΝ όχι ο Τσίπρας). Το ΠΑΣΟΚ στις τελευταίες δημοτικές δεν έστειλε κανένα στίγμα και δεν κέρδισε (ούτε έχασε πλην της Β΄Αθήνας) τίποτε σε αυτό το επίπεδο. Την επόμενη μάχη θα τη δώσουν οι παλιοί 'κλεισμένοι' αλλά ακόμα φασαριόζοι παίκτες και οι νεότεροι ακίνδυνοι πρώην βοηθοί τους.
- "Οι εκλογές κερδίζονται με τον Λαλιώτη". Η προσφιλής στους Έλληνες θεωρία του «από μηχανής θεού» γνωστή από την αρχαιότητα. Πολύ προσφιλής επίσης στους θεούς.
-"Η κοινωνία έχει κάνει συντηρητική στροφή (γιατί άραγε;) και περίπου με αυτόματο πιλότο θα ξαναβγεί η ΝΔ". Πολύ επίκαιρη θεωρία, μας έρχεται και από τη Γαλλία και χρησιμοποιείται για να ερμηνεύσει με συνοπτικές διαδικασίες τη πολιτική κατάσταση. Δεν νομίζω ότι η κοινωνία έκανε «δεξιά» στροφή, η κοινωνία παρέμεινε στάσιμη τα τελευταία χρόνια και η ΝΔ εκφράζει αυτή τη στασιμότητα. Η κεντροαριστερά υπήρξε πάντα πιο δυναμική, πιο κινητική, πολλές φορές κατηγορήθηκε μάλιστα για τις μετακινήσεις της έστω και αν ήταν απαραίτητες. Αυτήν την ιδιότητά της πρέπει να ξαναεφεύρει η σοσιαλδημοκρατία για να συγκινήσει τους πολίτες, τη δυνατότητά της δηλαδή να εισάγει νέες δομές και να αναμοχλεύει την αδράνεια του συστήματος.
- "Τι μυρίζονται οι συνήθεις οπορτουνιστές; Λέγεται και παράσταση νίκης…". Έχετε παρατηρήσει ότι οι συνήθεις πρώην σταρ (ηθοποιοί, προπονητές, μοντέλα, δημοσιογράφοι κλπ) που αναζητούν μια θεσούλα στη βουλή για να ξεχειμωνιάσουν, μυρίζονται καλύτερα απ’ όλους ποιος πρόκειται να νικήσει και κολλάνε επάνω του σαν βδέλλες; Ενίοτε τους αρκούν και τα δημοτικά συμβούλια, είναι θέμα μεγέθους. Έτσι λοιπόν, όπως κι ο παππούς μου που ήξερε τι καιρό θα κάνει κοιτώντας τ’ αστέρια, οι ερασιτέχνες της πολιτικής στέκονται με αξιώσεις απέναντι σε όλες τις εμβριθείς αναλύσεις, τις μελέτες και τις περίπλοκες μετρήσεις.

Πώς κερδίζονται λοιπόν οι εκλογές; Ο Ρεχάγκελ θα έλεγε -αν δεν είσαι το φαβορί- με καλή άμυνα, οργανωμένες αντεπιθέσεις, ομαδικό πνεύμα, κυκλοφορία σε όλο το γήπεδο και παίκτες που έχουν ζυμωθεί σε σοβαρά επαγγελματικά πρωταθλήματα και δεν είναι «χορτασμένοι» από νίκες. Απ’ την άλλη μεριά, αυτός είναι Γερμανός, τι ξέρει;